We zijn er dol op. We knuffelen ze. We eten ze. En doen proefjes met ze voor ons medisch welzijn. Dieren. Waarschijnlijk zijn de dieren zelf niet zo dol op ons mensen. Althans, de groep die we graag knuffelen zal wel blij met ons zijn, maar de rest niet. Die zou zonder ons beter af zijn. Die zou beter floreren zonder mensen. Ze zouden meer het leven leiden dat bij hen hoort.

Veel dieren leiden een ander soort leven dan het leven dat bij hen hoort sinds ze ons toebehoren. Sinds wij ze ons hebben toegeëigend, hebben ze de status van een gebruiksvoorwerp. Vaak is dat een erbarmelijk leven. Met welk recht onderwerpen wij de dieren aan dit soort levens? Hebben dieren dan geen rechten?

Vaak wordt de redeloosheid van dieren aangevoerd. Dieren kunnen niet nadenken, dus staan ze lager. Te laag om aanspraak te maken op rechten. Toch bestaan er genoeg mensen die minder rede bezitten dan sommige dieren. Zoals mensen met diepe verstandelijke beperkingen. Hen zullen we echter nooit aan experimenten blootstellen, of fokken voor consumptie. Hun lidmaatschap van de ‘menselijke soort’ behoedt ze daarvoor.

Jeremy Bentham (1748 - 1832) zei ooit “...the question is not. Can they reason? nor, Can they talk? but, Can they suffer? Why should the law refuse its protection to any sensitive being?...” Is vermogen tot lijden voldoende voorwaarde om rechtsbescherming af te dwingen? Het doet in ieder geval een beroep op onze morele betrokkenheid. Maar hoe dwingend mag dat zijn? Is het slechts een kwestie van persoonlijke morele stijl om ons het dierenleed aan te trekken, of zijn er wel degelijk solide morele imperatieven te identificeren zodat iedere vleeseter feitelijk een ‘slecht persoon’ is.

Of hoeft het oordeel niet zo hard uit te vallen. Misschien is het niet slechts de rede die het wezenlijke verschil tussen mens en dier uitmaakt. Zijn totale cluster aan eigenschappen geeft de mens een status aparte. Dus niet slechts zijn vermogen tot rede, maar ook zijn ‘psychologisch complexe zelfbewustzijn’, zijn ‘menselijke waardigheid’, of het feit dat hij een ‘cultuurwezen’ is, geven de mens recht op leven en bescherming. Zou die verzameling unieke en wezenlijke eigenschappen zijn gebruik van dieren voor recreatie, consumptie en medisch welzijn rechtvaardigen?

Mens of dier, wat maakt het verschil? Op dinsdag 19 december gaan Erno Eskens, Martje Fentener van Vlissingen en Floris van den Berg met elkaar in discussie over deze ingewikkelde en actuele vraag.

Erno Eskens is filosoof en politicoloog. In 2015 is hij gepromoveerd op Een beestachtige geschiedenis van de filosofie. Hij is auteur van meerdere boeken en artikelen. Eskens is daarnaast ook programmadirecteur van de Internationale School voor Wijsbegeerte. In 1992 was een van de oprichters van Filosofie Magazine. Als één van de ‘Founding Fathers’ in 1999, is Eskens tevens oudgediende van Felix & Sofie.

Floris van den Berg is als universitair docent verbonden aan de Universiteit Utrecht bij het Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling. Hij heeft Japanse Taal & Cultuur en Filosofie gestudeerd. Hij is gepromoveerd in 2013 op Harming Others: Universal Subjectivism and the Expanding Moral Circle. Hij publiceerde verscheidene populair filosofische boeken waaronder Beter weten. Filosofie van het ecohumanisme en De vrolijke veganist.

Martje Fentener van Vlissingen is directeur van het Erasmus Dierexperimenteel Centrum (EDC). Zij is afgestudeerd en gepromoveerd in de Dierengeneeskunde. Daarvoor was ze ‘Animal Welfare Officer’ bij TNO en onderzoeker bij de faculteit Diergeneeksunde aan de Universiteit van Utrecht. Ze is auteur van talloze wetenschappelijke publicaties en heeft bijdragen geleverd aan verscheidene boeken, bijvoorbeeld: ‘De weging gewogen. Beschouwingen over ethiek en dierproeven’ (2009).

Moderator: Marcel Zuijderland: filosoof en redacteur bij Felix & Sofie. Auteur van ‘Gentest of geen test: hoe de NIPT de zwangerschap verandert’.

Programma

20.00 - Voordracht door Erno Eskens
20.20 - Voordracht ‘Tegen het instrumenteel gebruik van dieren’ door Floris van den Berg
20.40 - Voordracht ‘Houden van Dieren’ door Martje Fentener

21.00 - Pauze

21.15 - Paneldiscussie met Martje Fentener, Floris van den Berg en Erno Eskens o.l.v. Marcel Zuijderland
21.45 - Publieksvragen
22.00 - Einde