Op donderdagmiddag 4 november 2021 van 13.00-17.00 uur organiseert de Kring Andragologie het tweede symposium over verduurzamen in Theater Perdu. Er kan ook via livestream worden deelgenomen. De Kring Andragologie wil met dit symposium het doorgaand gesprek tussen praktijk en theorie rondom verduurzamen een stap verder brengen vanuit een integratief, andragologisch perspectief. 

Verduurzamen in een maatschappelijke impasse

In de herfst van 2021 lijkt de impasse compleet te worden in onze nationale democratie: pijnlijk zichtbaar voor de burgers, in de politiek maar tegelijk direct voelbaar in allerlei sectoren en transitie-opgaven. Op weg naar een betere, voor iedereen duurzame toekomst staan belangen recht tegenover elkaar en loopt de top-down uitvoering van de beleidspraktijk vast. Burgers en burgerinitiatieven nemen zelf het heft in handen en proberen op deelterreinen nu al in hun eigen situatie een duurzame toekomst te realiseren. Ondertussen is op wereldschaal in Glasgow van 1-12 november de 26ste Conference of Parties (COP) van de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). Het doel is de uitwerking van de implementatie richtlijnen van het ‘Paris Rulebook’.

De weg van verduurzaming: een spaghetti aan complexiteit

Verduurzamen, klimaatverandering (CO2) en partiële transities (o.a. energie, stikstof, water, landbouw, wijken, wonen) vormen een spaghetti van complexiteit. In twee jaar tijd is het debat inmiddels verschoven van óf naar de vraag hoe. Dagelijks worstelen projectleiders, gemeenten, burgers en bedrijven met de implementatie van gefragmenteerd overheidsbeleid. Ze lopen vast in de uitvoering van top-down maatregelen en in beleid dat is gebaseerd op politieke compromissen. Staan alleen de omstreden inhoudelijke maatregelen en tegenover elkaar staande belangen in de weg, of is er eigenlijk een andersoortige weg nodig? Een weg waar integraal denken en handelen uitgangspunt vormen, en oplossingen waar burgers zich ook bij betrokken voelen.

De Kring wil met dit symposium het doorgaand gesprek tussen praktijk en theorie rondom verduurzamen een stap verder brengen. In zijn wetenschappelijke essay en nieuwe boek Naar een leefbare aarde (2021) biedt auteur Gerard Donkers een praktijkgericht antwoord in de zoektocht naar veranderwegen: een integratieve benadering van verduurzamen vanuit een andragologisch perspectief, waarbij de zoektocht naar gedeelde waarden het centrale draaipunt vormt.

Programma - Andere Veranderwegen in Gesprek

Met representanten van verschillende werkvelden van verduurzamen – beleidspraktijk, onderwijs, wetenschap, burgerinitiatieven – staat dit symposium stil bij de meest basale vraag die over het geheel gaat: Wat zijn veranderwegen naar een leefbare aarde? Aanknopingspunten worden gezocht door in te zoomen op specifieke vragen als:

• Hoe verhouden de verschillende transitieopgaven op ecologisch, economisch, politiek en cultureel gebied zich tot elkaar?
• Hoe verhouden deze zich tot de bredere beweging van verduurzamen?
• Voor welke dilemma’s ziet het onderwijs zich in de huidige gefragmenteerde praktijk van verduurzamen geplaatst?
• Is het mogelijk via een integrale aanpak met elkaar als burgers de aarde leefbaar te maken? En daarmee de kloof tussen praktijk en theorie te overbruggen?
• Wat kunnen beleidspraktijken en overheden leren van de transitiepraktijk? Wat hebben de burgers er aan? En hoe blijven alle betrokkenen leren?
• Wat zijn mogelijk andere/nieuwe handelingsperspectieven van burgerinitiatieven bij een meer samenhangende aanpak van transitieopgaven uit het oogpunt van verduurzamen?

Het gesprek wordt gestart met drie inleidingen vanuit de wetenschap, het onderwijs en de beleidspraktijk. Dit zijn:

Dr. Gerard Donkers over ‘Verduurzamen vanuit de samenhang van alles wat leeft’. Inleiding is gebaseerd op zijn ideeën en boek om de balans tussen natuur, mens en maatschappij te herstellen. Donkers is zelfstandig wetenschapper en auteur.

Martin de Wolf over ‘Dilemma’s van verduurzaming in het onderwijs. Inleiding is gebaseerd op zijn opgave om het thema duurzaamheid op een logische manier in het onderwijs in te kunnen passen. De Wolf is Programmadirecteur Transitie Educatieve Opleidingen bij Fontys Hogescholen.

Dr. Eva Kunseler over ‘Beleidspraktijken in transitie: uitdagingen van overheden, wat leren ze en wat hebben de burgers er aan?’ Inleiding gebaseerd op haar werk als onderzoeker en milieubeleidswetenschapper op het vlak van de energietransitie, gericht op transformatief leren bij overheden. Zij is bovendien coördinator van het onderzoeksprogramma Leren in opgavegerichte netwerken bij het Planbureau voor de Leefomgeving.