Op 26 november is het precies 150 jaar geleden dat Herman Gorter (1864-1927) werd geboren. Ter viering van zijn verjaardag presenteren Van Oorschot, Huis Clos en Perdu twee nieuwe boeken, van de jongere en latere Gorter. Bij Huis Clos verschijnt een heruitgave van Gorters lange, nooit bij leven gepubliceerde 'Een dag in 't jaar' (1889), onder de titel: Een glorieus ding. 'Een dag in 't jaar' van Herman Gorter, bezorgd en toegelicht door Johan Sonnenschein. Bij Van Oorschot verschijnt het brievenboek Geheime geliefden: brieven aan Ada Prins en Jenne Clinge Doorenbos, bezorgd door Lieneke Frerichs.
Tijdens een feestelijke presentatie dragen Johan Sonnenschein en Lieneke Frerichs fragmenten voor uit Gorters adolescentiegedicht en zijn liefdesbrieven. Margot Schaap en Geert Buelens geven een reactie op 'Een dag in 't jaar'. Dick van Halsema en Marie Meeusen lezen ieder een brief voor die zij speciaal voor de gelegenheid aan Gorter schreven. Frank Keizer brengt zijn liefdesgedicht ‘Voor Herman Gorter’ ten gehore.
Lees hier de brief die Marie Meeuzen aan Gorter schreef: 2014-11-26_-_150_jaar_herman_gorter_-_marie_meeusen.pdf
Over 'Een dag in het jaar':
Herman Gorter (1864-1927) is nog altijd een geliefd dichter om wat hij schreef als twintiger: zijn lyrische epos Mei (1889) en zijn wilde lyriek uit Verzen (1890). Weinigen weten dat hij precies tussen die twee klassiekers nòg een meesterwerk schreef. ‘Een dag in ’t jaar’ is een groot gedicht over een jongen die zijn veilige torenkamer achterlaat voor een tocht naar de grote stad, waarin het Amsterdam van eind negentiende eeuw te herkennen valt. Daar aangekomen wordt de sensitieve dichter overvallen door de prikkels die het stadsleven te bieden heeft. Is aanvankelijk alles mooi, jong en lente, gaandeweg verandert het straatbeeld en blijkt de grootstad ook een bedreigende jungle waarin het ‘zwarte mannengespuis’ ronddoolt op zoek naar wijn en ‘bloedig vleesch’. In dit zorgvuldig gecomponeerde gedicht verstrijkt behalve een dag en een jaar ook een mensenleven – ja zelfs een hele beschaving. ‘Een dag in ’t jaar’ bevat de meest duistere en decadente poëzie van een geboren natuurdichter.
Waarom Gorter ‘Een dag in ’t jaar’ nooit heeft willen publiceren, wordt in een uitgebreide toelichting uitgeplozen door neerlandicus Johan Sonnenschein (1980).
Over Geheime geliefden:
Herman Gorter moet - blijkens de getuigenissen van tijdgenoten - een charismatische uitstraling hebben gehad. Naast zijn vrouw Wies Cnoop Koopmans had hij twee belangrijke geliefden: Ada Prins en Jenne Clinge Doorenbos, beiden aanvankelijk bijlesleerlingen. De verhouding met Ada begon rond 1901 en de briefwisseling met Jenne nam een aanvang in 1910. Gorters vrouw was waarschijnlijk van beide verhoudingen op de hoogte, en Jenne wist van het bestaan van Ada, maar Ada is altijd onkundig gebleven van de relatie met Jenne. Pas bij Gorters onverwachte dood in 1927 werd het haar op pijnlijke wijze duidelijk dat niet zij, maar Jenne de belangrijkste vrouw in Gorters leven was geweest, en dat die bovendien tot (literair) erfgename was benoemd.
In deze uitgave zijn alle bewaard gebleven brieven van Gorter aan deze twee vrouwen bij elkaar gevoegd. Het boek begint met de brieven aan Ada Prins. Gorter had met haar een warme, aardse relatie, zoals de verliefde, van geluk overlopende brieven duidelijk maken. Toen hun verhouding wat verflauwde werd Gorter verliefd op Jenne. Zij werd al spoedig in alle opzichten Gorters muze en ze stond hem bij in het beoordelen van zijn werk. Maar Gorter heeft het contact met Ada niet kunnen missen, en hij meende ongetwijfeld ook dat zij niet zonder hem kon. Alles komt aan de orde in deze brieven, maar de belangrijkste thema's zijn de liefde en de poëzie, en hoe die zich in Gorters gedichten met elkaar versmelten.
Deze uitzonderlijke, tweevoudige liefdescorrespondentie wordt bezorgd door Lieneke Frerichs, die daarmee het door haar man Enno Endt begonnen onderzoek tot voltooiing brengt.
Over de Gorterianen:
Geert Buelens (1971) is als professor Moderne Nederlandse Letterkunde verbonden aan de Universiteit van Utrecht. Zijn onderzoek richt zich op de wisselwerking tussen literatuur en samenleving. Hij publiceerde uitvoerig over Paul van Ostaijen, avant-garde poëzie, nationalisme en de poëzie van de Eerste Wereldoorlog. Zijn huidige onderzoek gaat, onder andere, over de cultuur van de jaren zestig en de dynamiek tussen de poëzie en de liedkunst sinds de Romantiek.
Lieneke Frerichs (1944) promoveerde op de ontstaansgeschiedenis van Nescio’s verhaal ‘De uitvreter’ en heeft veel gepubliceerd van en over Nescio, onder meer zijn Verzameld werk. Van 2006 tot 2012 was zij hoofdredacteur van het Verzameld werk van Karel van het Reve, daarna is zij begonnen aan de biografie van Nescio. Zij schreef eerder artikelen over Gorters jeugdgedicht ‘Lucifer’ en over de betekenis van Bergen aan Zee voor Gorters leven en werk.
Dick van Halsema (1943) is emeritus hoogleraar moderne Nederlandse taal en letterkunde en lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Over de geschiedenis van de Nederlandse literatuur schreef Dick van Halsema Te zoeken in deze angstige eeuw: sporen van décadence-voorstellingen in de Nederlandse letterkunde aan het einde van de negentiende eeuw (1994); Epifanie: ogenblikken van verlichting en verschrikking in de Nederlandse letterkunde rond 1900 (2006); Vrienden & visioenen: een biografie van Tachtig (2010). Van Halsema is de biograaf van de Nederlandse dichter Jan Hendrik Leopold.
Frank Keizer (1987) is dichter, essayist en redacteur. Hij debuteerde met de bundel Dear World, fuck off, ik ga golfen. Bij Uitgeverij Perdu verscheen in 2013 de integrale vertaling die hij samen met Samuel Vriezen maakte van de bundel Disaster Suites van Rob Halpern. Met Maarten van der Graaff en Daniël Labruyère richtte hij in 2012 het online literaire periodiek Samplekanon. Hij coördineert de uitgeverij van Perdu en is redacteur bij de uitgeverij Leesmagazijn.
Marie Meeusen (1981) is docent taal- en cultuurvakken aan de opleiding Communication & Multimedia Design Amsterdam. Ze is ex-redactielid van literair tijdschrift Kluger Hans. Haar werk verscheen in verschillende literaire tijdschriften, In haar vrije tijd vormen haar blog Huiverinkt en de literaire podia de voornaamste expressiemedia.
Margot Schaap (1986) studeerde in 2008 af aan de Film Academie met de 24 minuten durende fictiefilm Gaandeweg. Op het Nederlands Film Festival won ze de Tuschinski Award voor de beste film van de Film Academie. In 2009 maakte zij de film One Night Stands Lynn en in 2013 Flarden van Thomas. In 2014 ging haar film Een dag in 't jaar in première in EYE. Margot Schaap maakte deze speelfilm als onderdeel van haar onderzoeksmaster aan de Nederlandse Film en Televisie Academie.
Johan Sonnenschein (1980) promoveerde in 2012 op de studie Kentering wending knik. Dynamiek in modern dichterschap (over Gorter, Nijhoff en Willem Jan Otten). Eerder publiceerde hij over Gorters socialistische epos Pan in het tijdschrift nY, waarvan hij redacteur is. Hij essayeert over hedendaagse poëzie en is lector aan de Université de Liège.
